MENU PODMIOTOWE
INFORMACJA
o przepisach dotyczÄ…cych równego traktowania w zatrudnieniu
Generalna zasada równych praw kobiet i mêżczyzn zawarta jest w art. 33 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm., sprost. Dz. U. z 2001 r. Nr 28, poz. 319) :
Art. 33
1. Kobieta i mêżczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej majÄ… równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, spoÅ‚ecznym i gospodarczym.
2. Kobieta i mêżczyzna majÄ… w szczególnoÅ›ci równe prawa do ksztaÅ‚cenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagrodzenia za pracê jednakowej wartoÅ›ci, do zabezpieczenia spoÅ‚ecznego oraz do zajmowania stanowisk, peÅ‚nienia funkcji oraz uzyskiwania godnoÅ›ci publicznych i odznaczeÃÄ….
SzczegóÅ‚owe rozwiÄ…zania prawne w zakresie obowiÄ…zku równego traktowania kobiet i mêżczyzn w zatrudnieniu oraz zakaz stosowania praktyk dyskryminacyjnych wynikajÄ… z podstawowych zasad prawa pracy zawartych w art. 112 i art. 113 Kodeksu pracy:
Art. 112
(równe prawa pracowników)
Pracownicy majÄ… równe prawa z tytuÅ‚u jednakowego wypeÅ‚niania takich samych obowiÄ…zków; dotyczy to w szczególnoÅ›ci równego traktowania kobiet i mêżczyzn w zatrudnieniu.
Art. 113
(zakaz dyskryminacji)
Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpoÅ›rednia lub poÅ›rednia, w szczególnoÅ›ci ze wzglêdu na pÅ‚eÃÅš, wiek, niepeÅ‚nosprawnoÅ›ÃÅš, rasê, religiê, narodowoÅ›ÃÅš, przekonania polityczne, przynależnoÅ›ÃÅš zwiÄ…zkowÄ…, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacjê seksualnÄ…, a także ze wzglêdu na zatrudnienie na czas okreÅ›lony lub nieokreÅ›lony albo w peÅ‚nym lub niepeÅ‚nym wymiarze czasu pracy – jest niedopuszczalna.
Zakres stosowania obu wyżej wymienionych zasad prawa pracy zostaÅ‚ szczegóÅ‚owo uregulowany w rozdziale IIa Kodeksu pracy – Równe traktowanie w zatrudnieniu:
Art. 183a
(zakaz dyskryminacji)
§ 1. Pracownicy powinni byÃÅš równo traktowani w zakresie nawiÄ…zania i rozwiÄ…zania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostêpu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególnoÅ›ci bez wzglêdu na pÅ‚eÃÅš, wiek, niepeÅ‚nosprawnoÅ›ÃÅš, rasê, religiê, narodowoÅ›ÃÅš, przekonania polityczne, przynależnoÅ›ÃÅš zwiÄ…zkowÄ…, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacjê seksualnÄ…, a także bez wzglêdu na zatrudnienie na czas okreÅ›lony lub nieokreÅ›lony albo w peÅ‚nym lub niepeÅ‚nym wymiarze czasu pracy.
§ 2. Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpoÅ›rednio lub poÅ›rednio, z przyczyn okreÅ›lonych w § 1.
§ 3. Dyskryminowanie bezpoÅ›rednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub z kilku przyczyn okreÅ›lonych w § 1 byÅ‚, jest lub mógÅ‚by byÃÅš traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy.
§ 4. Dyskryminowanie poÅ›rednie istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjêtego dziaÅ‚ania wystêpujÄ… lub mogÅ‚yby wystÄ…piÃÅš niekorzystne dysproporcje albo szczególnie niekorzystna sytuacja w zakresie nawiÄ…zania i rozwiÄ…zania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostêpu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze wzglêdu na jednÄ… lub kilka przyczyn okreÅ›lonych w § 1, chyba że postanowienie, kryterium lub dziaÅ‚anie jest obiektywnie uzasadnione ze wzglêdu na zgodny z prawem cel, który ma byÃÅš osiÄ…gniêty, a Å›rodki sÅ‚użące osiÄ…gniêciu tego celu sÄ… wÅ‚aÅ›ciwe i konieczne.
§ 5. Przejawem dyskryminowania w rozumieniu § 2 jest także:
1) dziaÅ‚anie polegajÄ…ce na zachêcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu lub nakazaniu jej naruszenia tej zasady,
2) niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godnoÅ›ci pracownika i stworzenie wobec niego zastraszajÄ…cej, wrogiej, poniżajÄ…cej, upokarzajÄ…cej lub uwÅ‚aczajÄ…cej atmosfery (molestowanie).
§ 6. Dyskryminowaniem ze wzglêdu na pÅ‚eÃÅš jest także każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszÄ…ce siê do pÅ‚ci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godnoÅ›ci pracownika, w szczególnoÅ›ci stworzenie wobec niego zastraszajÄ…cej, wrogiej, poniżajÄ…cej, upokarzajÄ…cej lub uwÅ‚aczajÄ…cej atmosfery; na zachowanie to mogÄ… siê skÅ‚adaÃÅš fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy (molestowanie seksualne).
§ 7. PodporzÄ…dkowanie siê przez pracownika molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu, a także podjêcie przez niego dziaÅ‚aÃÄ… przeciwstawiajÄ…cych siê molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu nie może powodowaÃÅš jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika.
Art. 183b
(naruszenie zasady równego traktowania)
§ 1. Za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, z zastrzeżeniem § 2 – 4, uważa siê różnicowanie przez pracodawcê sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn okreÅ›lonych w art. 183a § 1, którego skutkiem jest w szczególnoÅ›ci:
1) odmowa nawiÄ…zania lub rozwiÄ…zania stosunku pracy,
2) niekorzystne uksztaÅ‚towanie wynagrodzenia za pracê lub innych warunków zatrudnienia albo pominiêcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych Å›wiadczeÃÄ… zwiÄ…zanych z pracÄ…,
3) pominiêcie przy typowaniu do udziaÅ‚u w szkoleniach podnoszÄ…cych kwalifikacje zawodowe – chyba, że pracodawca udowodni, że kierowaÅ‚ siê obiektywnymi powodami.
§ 2. Zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie naruszajÄ… dziaÅ‚ania, proporcjonalnie do osiÄ…gniêcia zgodnego z prawem celu różnicowania sytuacji pracownika, polegajÄ…ce na:
1) niezatrudnianiu pracownika z jednej lub kilku przyczyn okreÅ›lonych w art. 183a § 1, jeżeli rodzaj pracy lub warunki jej wykonywania powodujÄ…, że przyczyna lub przyczyny wymienione w tym przepisie sÄ… rzeczywistym i decydujÄ…cym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi,
2) wypowiedzeniu pracownikowi warunków zatrudnienia w zakresie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami niedotyczÄ…cymi pracowników bez powoÅ‚ywania siê na innÄ… przyczynê lub inne przyczyny wymienione w art. 183a § 1,
3) stosowaniu Å›rodków, które różnicujÄ… sytuacjê prawnÄ… pracownika, ze wzglêdu na ochronê rodzicielstwa lub niepeÅ‚nosprawnoÅ›ÃÅš,
4) stosowaniu kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków zatrudnienia i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania oraz dostêpu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, co uzasadnia odmienne traktowanie pracowników ze wzglêdu na wiek.
§ 3. Nie stanowiÄ… naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu dziaÅ‚ania podejmowane przez okreÅ›lony czas, zmierzajÄ…ce do wyrównywania szans wszystkich lub znacznej liczby pracowników wyróżnionych z jednej lub kilku przyczyn okreÅ›lonych w art. 183a § 1, przez zmniejszenie na korzyÅ›ÃÅš takich pracowników faktycznych nierównoÅ›ci, w zakresie okreÅ›lonym w tym przepisie.
§ 4. Różnicowanie pracowników ze wzglêdu na religiê lub wyznanie nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu, jeżeli w zwiÄ…zku z rodzajem i charakterem dziaÅ‚alnoÅ›ci prowadzonej w ramach koÅ›cioÅ‚ów i innych zwiÄ…zków wyznaniowych, a także organizacji, których cel dziaÅ‚ania pozostaje w bezpoÅ›rednim zwiÄ…zku z religiÄ… lub wyznaniem, religia lub wyznanie pracownika stanowi istotne, uzasadnione i usprawiedliwione wymaganie zawodowe.
Art. 183c
(prawo do jednakowego wynagrodzenia)
§ 1. Pracownicy majÄ… prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakowÄ… pracê lub za pracê o jednakowej wartoÅ›ci.
§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, obejmuje wszystkie skÅ‚adniki wynagrodzenia, bez wzglêdu na ich nazwê i charakter, a także inne Å›wiadczenia zwiÄ…zane z pracÄ…, przyznawane pracownikom w formie pieniêżnej lub w innej formie niż pieniêżna.
§ 3. Pracami o jednakowej wartoÅ›ci sÄ… prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrêbnych przepisach lub praktykÄ… i doÅ›wiadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialnoÅ›ci i wysiÅ‚ku.
Art. 183d
(odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania)
Osoba, wobec której pracodawca naruszyÅ‚ zasadê równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokoÅ›ci nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracê, ustalane na podstawie odrêbnych przepisów.
Art. 183e
(uprawnienie z tytuÅ‚u naruszenia zasady równego traktowania)
§ 1. Skorzystanie przez pracownika z uprawnieÃÄ… przysÅ‚ugujÄ…cych z tytuÅ‚u naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie może byÃÅš podstawÄ… niekorzystnego traktowania pracownika, a także nie może powodowaÃÅš jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika, zwÅ‚aszcza nie może stanowiÃÅš przyczyny uzasadniajÄ…cej wypowiedzenie przez pracodawcê stosunku pracy lub jego rozwiÄ…zanie bez wypowiedzenia.
§ 2. Przepis § 1 stosuje siê odpowiednio do pracownika, który udzieliÅ‚ w jakiejkolwiek formie wsparcia pracownikowi korzystajÄ…cemu z uprawnieÃÄ… przysÅ‚ugujÄ…cych z tytuÅ‚u naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu.
Liczba odsłon: 2850
Treść wytworzył(a): Bożenna Sil - Wydział Organizacyjny, 2010-10-19 10:00:00
Treść wprowadził(a): Sebastian Wójcik, 2010-10-19 19:53:46
Poprzednia wersja dokumentu z dnia: 2010-10-19 19:52:17